Czym jest autyzm?
Autyzm to całościowe zaburzenie rozwoju dziecka lub dorosłego. Są takie przestrzenie w funkcjonowaniu osoby z autyzmem, które szczególnie wymagają wsparcia terapeutycznego, zwłaszcza interakcje społeczne oraz umiejętność komunikowania się.
Każdy autysta funkcjonuje inaczej. U każdego z nich inne funkcje wymagają większego wkładu terapeutycznego. Bądź pewien, że jeśli znasz jednego lub dwoje autystów, to nie wiesz o autyzmie wszystkiego! Jest to tak złożona dysfunkcyjność ośrodkowego układu nerwowego, że nie sposób jej w pełni ujednolicić. Autyzm w najprostszych słowach można określić jako nieharmonijność rozwojową. Jedna z płaszczyzn rozwoju dziecka może być bardzo rozwinięta (np. umiejętność liczenia), podczas gdy druga może wymagać od nas wieloletniego zaangażowania terapeutycznego (np. umiejętności samoobsługowe, takie jak mycie zębów, zapinanie guzików itd.). Są też rodzice i specjaliści, którzy twierdzą, że autystyczne zachowania u dzieci są spowodowane problemami związanymi m.in. z układem trawiennym dziecka, stanem jelit itp. Powstał związany z tym podejściem termin: leczenie biomedyczne autyzmu.
Czym autyzm NIE JEST?
Na pewno osoba z autyzmem nie jest upośledzona psychicznie! To bardzo ważne w podejściu do samej dysfunkcyjności dziecka! Autyzmu nie leczą lekarze psychiatrzy, ci jedynie diagnozują tę przypadłość, aby rodzic mógł ją terapeutyzować, muszą ją po prostu sklasyfikować (lista klasyfikacyjna poniżej). Jest to jednak swoiste niedociągnięcie systemowe, gdyż sam autyzm, jak już wiesz, nie jest chorobą ani psychiczną, ani żadną inną! Wiedzę tę zawdzięczamy konkretnym wynikom badań naukowych dr. L. Kannera, które doprowadziły w 1980 roku do wyłączenia autyzmu z listy chorób psychicznych. Jednakże autyzmowi może towarzyszyć niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim, umiarkowanym lub głębokim. Mówimy wówczas o niepełnosprawności sprzężonej.
Typowe cechy osoby z autyzmem.
UWAGA! Aby stwierdzić u dziecka autyzm, nie musi ono mieć wszystkich poniżej wymienionych cech!
- Trudność w nawiązywaniu komunikacji werbalnej (mowa). Brak lub bardzo ograniczony zasób wypowiadanych słów. Może też wystąpić używanie słownictwa w nieadekwatnych sytuacjach lub np. wypowiadanie kilku słów echolalicznie, tzn. nieprzerwanie powtarzanych, również w nieadekwatnych momentach.
- Trudności w nawiązywaniu relacji z innymi osobami.
- Potrzeba alienacji, odosobnienia.
- Zamiłowanie do natręctw, czyli bardzo stereotypowych zachowań. Np. bawienie się w jeden i ten sam sposób jedną tylko zabawką, nieadekwatne do wieku zamiłowanie do cyfr, a gdy dziecko mówi – sprowadzanie każdej rozmowy do ulubionego tematu (bajki, gry, idola, zabawki itp.). Zabawa dziecka z autyzmem jest stereotypowa (nie jest spontaniczna).
- Nadmierna i nieadekwatna reakcja emocjonalna (przeraźliwy krzyk, płacz, zachowania agresywne i autoagresywne) na nieprzewidziane sytuacje (zmiany).
- Manieryzmy ruchowe, tzn. dziwne, powtarzające się odruchy, szczególnie w sytuacjach stresowych i emocjonujących („trzepotanie” rączkami, długotrwałe podskakiwanie, wykrzywianie różnych części ciała, zwłaszcza palców).
- Koncentracja na części przedmiotu, niezgodnie z jego przeznaczeniem, np. długotrwałe kręcenie kółkiem samochodu, a nie jeżdżenie nim, jak typową zabawką.
- Nadmierna koncentracja na ulubionym kolorze, fakturze materiału, wybiórcze podejście do jedzenia. Tym samym nadwrażliwość czuciowa na niektóre materiały, zapachy, dźwięki, smaki.
- Osoby z autyzmem zdają się nie słyszeć słów do nich kierowanych, nie reagują na nie.
- Niepodatność na tradycyjne metody nauki.
- Bardzo często pojawia się niechęć do zmian, przywiązanie do rutynowych, powtarzalnych czynności oraz zdarzeń.
Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, opracowana przez Światową Organizację Zdrowia – ICD-10 (pozycja F84), wyróżnia następujące rodzaje całościowych zaburzeń:
– autyzm dziecięcy obejmujący: autyzm, autyzm wieku dziecięcego, psychozę dziecięcą, zespół Kannera (F84.0)
– autyzm atypowy: atypowa psychoza dziecięca, upośledzenie umysłowe z cechami autystycznymi (F84.1)
– zespół Retta (F84.2)
– inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne (F84.3)
– zaburzenia hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi (F84.4)
– zespół Aspergera obejmujący: psychopatię autystyczną, schizoidalne zaburzenie dziecięce (F84.5)
– inne całościowe zaburzenia rozwojowe (F84.8)
– całościowe zaburzenia rozwojowe, nieokreślone (F84.9)
Zespół Aspergera
Według badań psychiatry, H. Aspergera, obserwacje niektórych osób zaburzonych, mimo że w dużym stopniu wykazujących podobne zachowania do osób z autyzmem, wykazują na tyle istotne różnice, że należało określić dwa, oddzielne zaburzenia rozwoju.
Różnice:
- prawidłowy rozwój mowy (jednak również tu zaobserwowano pewne zaburzenia, np. monologizowanie czy niezwracanie uwagi na partnera komunikacyjnego itp.), Zaznaczamy, że wg. najnowszej wiedzy są również osoby z ZA, które nie mówią.
- rozwój intelektualny w normie lub ponadprzeciętny,
- dostrzeganie osób z otoczenia, traktowanie ich jednak przedmiotowo, okazywanie, jakoby były przeszkodą w ich funkcjonowaniu.
Cechy wspólne dla autyzmu i Zespołu Aspergera:
- unikanie kontaktu z ludźmi, również wzrokowego,
- formułowanie dziwnych, niezrozumiałych dla otoczenia zwrotów – w wypadku dzieci z autyzmem poprzez ubogą mowę, a w wypadku dzieci z Zespołem Aspergera – dzięki wybitnej sprawności werbalnej,
- niechęć do zmian,
- przywiązanie do powtarzających się czynności.
Jak widać, zróżnicowanie funkcjonowania osób z autyzmem jest tak szerokie, że należało określić je jako SPEKTRUM AUTYZMU. Począwszy od autyzmu typowego (Kannera), poprzez autyzm wysokofunkcjonujący, aż po Zespół Aspergera, który jest najłagodniejszą formą zaburzeń autyzmu.
Źródło częściowe tekstu: naszautyzm.pl
dr Katarzyna Patyk
Natalia Przybylska